یادداشت

هو الملک الحق المبین

کتابخانه و موزۀ ملی ملک؛ دوستدار کودک

تاریخ و موزه، راهی پیش روی کودکان می‌گذارند

کتابخانه‌ها و موزه‌ها، یادخانه و آثارخانه و بستر و آرامش‌گاه ‌اندیشه‌اند و دستاوردهای اندیشه، هنر و فرهنگ انسان‌ها را نگاه داشته، با روایت و بازنمایی آن‌ها، سخن‌ها برای آدمیان دارند. این نهادهای فرهنگی که شاهکار اندیشۀ هنردوستانه و دوراندیشانۀ تمدن دیرینه بشری به شمار می‌آیند، درونی سرشار از یافته‌ها و ساخته‌ها و یادمان‌های تمدن و جامعه انسانی را از روزگار دیرینه تا امروز در خود جای داده‌اند. کتاب‌های کتابخانه‌ها و آثار موزه‌ها، تنها با گذر از راهروهای اندیشه و هزارتوهای تاریخ، ارزشی بس بزرگ نیافته‌اند؛ آن‌ها سرمایه ارزشمند اندیشه و هنر و فرهنگ مردمانی‌اند که از هزاره‌ها پیش در گذر زیست تمدن و جامعه، جلوه‌ای بیرونی یافته، بازتابندۀ حضور و مانایی بشری بر این کره خاکی بوده‌اند. رسالت کتابخانه‌ها و موزه‌ها در بازشناسی این اندیشه‌ها و دست‌آفریده‌ها اما بر نگاه‌داشت آن‌ها تقدم دارد.

کودکان همچون لوح‌هایی خام، تأثیرپذیرند و ذوق‌شان به فراگیری، آدمی را بر سر ذوق می‌آورد. آموزش کودکان، از مهم‌ترین دستاوردهای تمدن انسانی به شمار می‌آید. اینان امروزه در جهان از مهم‌ترین گروه‌های هدف نهادهای فرهنگی به شمار می‌آیند. کتابخانه و موزۀ ملی ملک، در جایگاه نخستین موزۀ وقفی ـ خصوصی ایران و یکی از شش کتابخانۀ بزرگ کشور در زمینه نسخه‌های خطی، در سال‌های گذشته در کنار خدمات‌رسانی همیشگی به گردشگران و پژوهشگران اما با تمرکز بیشتر بر آموزش غیر رسمی کودکان و نوجوانان، توانسته است کارنامه‌ای قابل توجه در زمینه ارائۀ آموزه‌های فرهنگ و هنر ایرانی ـ اسلامی به‌ویژه در حوزۀ آثار تاریخی ـ فرهنگی بر جای بگذارد. کارشناسان کتابخانه و موزۀ ملی ملک، در جریان برگزاری تورهای هدفمند بازدید و کارگاه‌های ویژۀ آموزشی کوشیده‌اند کودکان را به شیوه‌هایی نو با مفهوم و کارکرد کتابخانه و موزه آشنا کنند. کودکانی با وضعیت‌های ویژه، همچون کودکان کار، مهاجر، بدسرپرست و بی‌سرپرست و آن‌ها که برآمده از عامل‌های کلان اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه از پاره‌ای امکانات محروم مانده‌اند، بخشی مهم از مخاطبان این برنامه‌های ویژه بوده‌اند.

کتاب با کودکان در موزۀ ملک انعکاس گوشه‌هایی از ارائه این گنجینۀ درخشان به کودکانی است که در سایۀ کوشش والای حاج حسین‌­آقا ملک، بنیان‌گذار و واقف کتابخانه و موزۀ ملی ملک و توجه ویژۀ آستان قدس رضوی به پیشرفت و توسعۀ موقوفه‌ها و برآوردن نیت‌های واقفان، همچون دیگر دستاوردهای فرهنگی این نهاد مُعظَم دینی در جهان اسلام، توانسته‌اند به شیوۀ غیر رسمی از نفایس فرهنگ و تمدن اسلامی ـ ایرانی بهره‌ای نو ببرند. این کتاب گزیده‌ای نوشتاری و تصویری از کوشش‌های کارشناسان کتابخانه و موزۀ ملی ملک در گسترۀ آموزش غیر رسمی درون‌مایه‌های فرهنگی ـ هنری با محوریت کتاب و آثار تاریخی به کودکان را دربرمی‌گیرد.

انتشار کتاب با کودکان در موزۀ ملک با همکاری و هم‌داستانی کارشناسان و خبرگانی در کتابخانه و موزۀ ملی ملک انجام یافته است که در آموزش غیر رسمی کودکان و آشنایی آنان با گنجینه هنر اسلامی ـ ایرانی، هم‌نوا و یک‌دل، برآن شده‌اند بستری نو برای فراگیری آموزه‌های نوین فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، از دریچۀ گنج‌های تاریخی هنرمندان و هنرآفرینان روزگاران گذشته فراهم آورند. انتشار این کتاب اما پایان این راه نیکو نیست... قصۀ کتابخانه و موزۀ ملی ملک با کودکان همچنان ادامه دارد ... .

دکتر غلامرضا خواجه سروی

مدیرعامل مؤسسۀ کتابخانه و موزۀ ملی ملک